Zoektocht naar het licht

Licht - of het nu om daglicht of kunstlicht gaat - we kunnen niet zonder. Functioneel en psychologisch heeft licht alleen maar voordelen. De boodschap is dus om licht maximaal en optimaal te benutten in de woning en dat liefst op een zo energievriendelijk mogelijke manier. Dat kan zowel met daglicht als kunstlicht, enkele tips.


Optimaal profiteren van daglicht doe je hoofdzakelijk via constructieve maatregelen. Correct gebruik van kunstlicht is meer dan in de winkelrek zoeken naar de lamp met het hoogste lichtrendement. Architect Gert Broekx uit Hasselt en Francisco Jimenez – medezaakvoerder van verlichtingsspecialist Lightplus/Megaman – geven ons ieder binnen hun eigen vakgebied enkele tips om van licht een grotere bondgenoot te maken.

Daglicht – constructieve maatregelen

Lichtkoepel

Wanneer een kamer ingesloten ligt en dus niet aan een buitenmuur grenst, kan je rechtstreeks daglicht in de ruimte trekken met een lichtkoepel. “Lichtkoepels geven over het algemeen meer licht dan een gewoon raam omdat ze naar de hemel gericht zijn. Het risico op oververhitting in de zomer is daarom groter, maar de nieuwste generatie lichtkoepels scoort op dat vlak beter. Lichtkoepels zorgen enkel voor licht, je creëert nagenoeg geen zichten. Dit heeft wel het voordeel dat je met lichtkoepels meer privacy geniet dan bij een gewoon venster,” geeft Gert Broekx aan.

Patio

Dit is als het ware een binnenruimte in open lucht. Gert Broekx hierover: “Via deze ruimte kan je op een natuurlijke manier licht in de woning trekken waar het in normale omstandigheden niet mogelijk is. In de patio kan je een tuintje of terras aanleggen.”
Een kleinere variant op de patio is een lichtschacht. Via deze smalle schacht die vooral in appartermentsblokken vaak gebruikt werd, kan je daglicht binnenhalen in ingesloten ruimtes. De schacht is meestal te klein om als functionele buitenruimte te dienen.

Dakvlakvensters

Dakvlakvensters kunnen licht brengen op zolderkamers die niet aan een buitenmuur liggen. “Ze geven bovendien relatief meer licht dan een traditioneel venster in de wand met dezelfde oppervlakte. Indien een kamer onder de zolderverdieping ingesloten ligt, kan je het plafond openwerken tot aan de dakvlakvensters om natuurlijk daglicht binnen te trekken,” aldus de architect.

Erker

Dit was oorspronkelijk een stedelijk element aan een gevel - een uitkragend volume - al dan niet voorzien van veel glas. Gert Broekx: “Het dient om meer binnenruimte te creëren en licht te trekken in de kamer. Je krijgt alleszins toch dat gevoel, want veel extra licht ga je er niet mee kunnen trekken.”

Licht van twee kanten

Plaats ramen op zo’n manier dat het natuurlijk licht van meer dan één kant in elke ruimte binnen valt. Dit om een aangenamere lichtinval te krijgen. Door het plaatsen van een raam aan slechts één kant van een ruimte zullen er meer donkere hoeken zijn en scherper afgelijnde schaduwlijnen.

Kunstlicht – slim omspringen met lampen

Gebruik koude LED-verlichting

In nagenoeg alle lampentypes heb je de keuze tussen warm en koud licht. Voor het oog lijkt het alsof het witte, koude licht meer licht geeft, maar uit metingen blijkt dat zowel het gele warme licht als het koude evenveel licht opleveren. “Behalve bij LED-verlichting,” merkt Francisco Jimenez op. “Hier heb je tot ± 30% meer lichtopbrengst bij de koele, witte varianten. Daarom dat we aanraden om in een woning de witte LED-verlichting te gebruiken.”

Dimbare verlichting

Naast de dimschakelaars bestaan er vandaag ook al LED- en spaarlampen met een ingebouwde dimmer – DORS-technologie heet dat in het vakjargon. “Die lampen kunnen met een klassieke schakelaar worden gedimd in 4 standen. In de laagste stand verbruiken ze maar 5% van hun totale vermogen. Op die manier bespaar je niet alleen in de aankoop, maar ook nog eens in het verbruik,” geeft de verlichtingsexpert aan.
De lampen met de ingebouwde dimtechnologie zijn pakweg 40% duurder dan een niet-dimbare lamp. Maar voor die meerprijs kan je geen dimschakelaar aanschaffen.

Ingebouwde spiegel

Let bij de aankoop op lampen of armaturen met een ingebouwde spiegel, of correcter ‘reflector’. Ter verduidelijking van wat zo’n reflector is: de alom gekend halogeenspot heeft aan de achterzijde een aluminium bekleding. Die reflecteert het licht maximaal naar de voorzijde.
“Zo’n reflector heb je bij meerdere lampensoorten. Wanneer die aanwezig is, verhoogt de lichtopbrengst met 100 %. Eenvoudigweg omdat het licht niet naar het plafond kan schijnen, maar naar beneden wordt weerkaatst. En dat is toch waar je het licht nodig hebt,” stelt Francisco Jimenez.

Verlichtingshoek

Kijk naar de verlichtingshoek van de lamp die je aanschaft. Die hoek – uitgedrukt in graden – staat altijd op de verpakking vermeld. Een LED-lamp met een verlichtingshoek van 8° geeft een lichtbundel. Francisco Jimenez: “Ideaal om een standbeeld uit te lichten, maar niet geschikt voor boven het keukenwerkblad. Daar gebruik je best een lamp met een verlichtingshoek van 45°. Ter info: een halogeenlamp heeft doorgaans een verlichtingshoek van 35°.”

Verven maar

Een lichtgekleurd, of beter nog wit plafond en wanden zorgen voor een betere lichtweerkaatsing dan donkere afwerkingen. Bij een donkere afwerking heb je meer kunstlicht nodig om hetzelfde effect te krijgen dan bij een witte wand. Daarom wordt bij een goede lichtbereking ook altijd gevraagd naar de kleur van plafond, muren en vloeren.

Lees meer over kunstverlichting