Alle verplichtingen van een vruchtgebruiker

Vruchtgebruik is het recht om van een zaak, die eigendom is van iemand anders, het genot te hebben, zoals de eigenaar zelf, doch onder de verplichting om de zaak zelf in stand te houden. Notaris Dirk Michiels licht alle verplichtingen van de huurder toe in de drie fasen van het vruchtgebruik: bij het ontstaan van het vruchtgebruik, tijdens de duur ervan en bij het einde van het vruchtgebruik.

Ontstaan van het vruchtgebruik

De vruchtgebruiker kan slechts in het genot treden van de goederen die het voorwerp van het vruchtgebruik uitmaken, nadat hij een staat van de onroerende goederen heeft laten opstellen. De staat is een materiële beschrijving van het onroerend goed. Het opstellen ervan moet gebeuren hetzij in aanwezigheid van de blote eigenaar, hetzij na een behoorlijke oproeping van de blote eigenaar.
Deze maatregel beoogt om zowel aan de vruchtgebruiker als aan de blote eigenaar een bewijs te leveren van datgene dat in vruchtgebruik is gegeven, met als doel om eventuele betwistingen te voorkomen wanneer de goederen bij het einde van het vruchtgebruik moeten worden teruggegeven aan de blote eigenaar.
Als deze staat van het onroerend goed niet wordt opgemaakt, dan kan de eigenaar weigeren om de vruchtgebruiker in het genot te laten treden van de onroerende goederen waarop zijn recht van vruchtgebruik betrekking heeft.

Tijdens het vruchtgebruik

• In de eerste plaats rust er op hem een verplichting om als een goede huisvader gebruik te maken van het onroerend goed waarop het vruchtgebruik gevestigd werd. Zo zal hij bijvoorbeeld een waardevermindering van het onroerend goed dienen te vermijden.
• Verder zal hij tevens moeten instaan voor het in stand houden van het onroerend goed waarop het vruchtgebruik gevestigd werd.
• De vruchtgebruiker moet het goed bewaren in dezelfde toestand. Hij mag een woonhuis dus niet omtoveren tot een handelspand.
• De vruchtgebruiker is er aan gehouden de in vruchtgebruik gegeven onroerende goederen te onderhouden. In voorkomend geval dient hij ook de herstellingen tot onderhoud te doen. De grove herstellingen blijven daarentegen ten laste van de blote eigenaar, behalve indien zij veroorzaakt zijn door een verzuim van herstellingen tot onderhoud sinds het begin van het vruchtgebruik. Nochtans kunnen de partijen (naakte eigenaar en vruchtgebruiker) in hun overeenkomst tot vestiging van het vruchtgebruik afwijken van deze regels.
• De herstelplicht van de vruchtgebruiker is dus veel breder dan die van de huurder. De huurder staat – tenzij anders wordt overeengekomen – enkel in voor het onderhoud en voor de kleine huurherstellingen. De vruchtgebruiker dient daarentegen alle herstellingen voor zijn rekening te nemen, behalve de herstellingen die de wet als grote herstellingen omschrijft. Dit zijn de herstellingen aan zware muren en gewelven, de vernieuwing van balken en daken, enz.
• De vruchtgebruiker moet ook alle jaarlijkse lasten van het erf dragen, zoals belastingen en andere lasten die volgens het gebruik als lasten van de vruchten kunnen beschouwd worden. Zo zal de vruchtgebruiker in principe de onroerende voorheffing moeten betalen.
• In bepaalde gevallen zal de vruchtgebruiker ook dienen bij te dragen in de betaling van de schulden

Het einde van het vruchtgebruik

Bij het einde van het vruchtgebruik is de vruchtgebruiker gehouden tot de teruggave van het onroerend goed of de onroerende goederen waarop het vruchtgebruik betrekking heeft gehad.
In principe moeten de onroerende goederen worden teruggegeven in de staat waarin zij zich bevonden bij het begin van het vruchtgebruik. In de praktijk betekent dit dat deze goederen worden teruggegeven in de staat waarin ze zich na een normaal en zorgvuldig gebruik en onderhoud bevinden, zodat de slijtage die hiervan het gevolg is moet worden aanvaard door de blote eigenaar.
Als men in de hoedanigheid van vruchtgebruiker ernstig misbruik heeft gemaakt van wat men ter beschikking heeft gekregen of men zijn onderhoudsplicht niet nagekomen heeft, dan kan de bevoegde rechter dit vruchtgebruik opheffen.
En als de vruchtgebruiker zijn recht zou afstaan of zou verkopen, dan blijft hij toch nog tegenover de naakte eigenaar gebonden aan zijn verplichtingen (zoals bijvoorbeeld de verplichting tot herstelling).