De dirigent van het huis

Domotica en netwerken verhogen het wooncomfort

Een verhoogd comfort, daar heeft iedereen oren naar… zolang het maar binnen het bouwbudget past. Binnen de domoticamarkt is er de afgelopen 5 jaren zo’n grote evolutie geweest, dat deze techniek vrij toegankelijk is geworden voor een breed publiek.
Stilaan beginnen ook fabrikanten zich toe te leggen op de productie van thuisnetwerken. Naar analogie met de netwerken op kantoor, maken ze het mogelijk om telefoon, pc, fax, zelfs tv of radio in verschillende ruimten in de woning toegankelijk te maken en eenvoudig te verwisselen. Ook deze techniek is dus meer en meer weggelegd voor Jan Modaal.
Welk comfort bieden deze installaties nu? Met anderen woorden wat kan en wat niet?


Voor een goed begrip verduidelijken we eerst nog even wat domotica precies is. Op de website van het VEI – het Vlaams Elektro Innovatiecentrum - wordt domotica omschreven als elektronica in huis, waarbij domus (Latijn voor huis) en elektronica in één begrip worden verenigd. Deze technologie stuurt elektrische toestellen aan door middel van elektronica en informatica en verhoogt hierdoor het woon en leefcomfort.
“Momenteel zijn er verschillende domoticasystemen van verschillende fabrikanten op de markt,” verduidelijkt Kris Van Dingenen, algemeen directeur VEI. “Behalve één uitzondering waarvoor er voor één systeem meerdere fabrikanten zijn, heeft elke fabrikant zijn eigen systeem. De producten van deze domotica-systemen zijn onderling niet uitwisselbaar. Er bestaat dus zeker nog niet zoiets als één standaard voor alle domotica-systemen. Op zich hoeft dit niet negatief te zijn als we kijken dat de wisselstukken van de verschillende automerken ook niet uitwisselbaar zijn. Dit heeft ook nog niemand belet om een auto aan te schaffen.”

Centraal vs decentraal systeem
Deze verschillende systemen vallen allen binnen twee categorieën: ze zijn centraal of decentraal opgevat. “Bij de centrale systemen bevindt alle intelligentie zich in één centrale eenheid. Dit maakt dat de uitbreidingsmogelijkheden meestal beperkter zijn dan bij decentrale systemen. Toch moet ook dit binnen het juiste perspectief bekeken worden. Ook bij de meeste centrale systemen kom je zelfs met een zeer riant bouwproject niet aan de systeemlimieten. Wanneer er iets mis is met deze centrale eenheid bestaat ook het risico dat alle geïntegreerde toepassingen buiten dienst zullen zijn. Bij een decentraal systeem daarentegen bezit elk element zijn eigen intelligentie. Als daar iets mis zou zijn met één module, dan zijn enkel de functionaliteiten die gekoppeld zijn aan deze module, buiten dienst,” aldus Kris Van Dingenen

Comfort
Maar hoe zit het nu met het comfort dat de domotica-installatie biedt? In se komt het er op neer dat je minder handelingen moet uitvoeren om de verschillende elektrische gebruikers te bedienen. Kris Van Dingenen: “Die comfortverhoging is op verschillende vlakken toepasbaar. Een eerste is het thermisch comfort. Meest voor de hand liggend op dit vlak is misschien wel dat je de omgevingstemperatuur kan instellen naargelang de aan- en afwezigheid van de bewoners. Een ander voorbeeld is de aansturing van de zonwering in functie van interne en externe factoren om zo de temperatuur winter en zomer aangenaam te houden.”
Een ander aspect is het visueel comfort. Je kan de verlichting gaan programmeren op basis van verschillende noden; de aan- of afwezigheid, een activiteit, sfeerverlichting… Om ongewenste gasten te misleiden kan een aanwezigheidssimulatie worden uitgevoerd.

Financieel voordeel
Naast het visueel en thermisch comfort, zijn er nog tal van andere comfortvormen die domotica ten goede beïnvloedt. Je kan daarin zelfs ver gaan. Je huishoudelijk comfort kan bijvoorbeeld verhogen door de mogelijkheid in te bouwen om bepaalde apparaten van op een afstand aan te sturen. Dit kan telefonisch met behulp van een code. Onder deze noemer valt ook het laten werken van bepaalde apparaten in functie van nachttarief.
In sommige gevallen kan de doordachte integratie van domotica ook financieel comfort opleveren. Wanneer de verlichting in de installatie is geïntegreerd, kan deze zo worden geprogrammeerd dat de lampen niet onnodig blijven branden. Het optimaal bedienen van de rolluiken en/of zonwering beïnvloedt de stookkosten in positieve zin. En je kan nog veel verder gaan,… zelfs een lek in een leiding kan worden gemeld.

Vooruitziend bouwen
Kortom, het comfortniveau dat je met domotica kan bereiken, reikt heel ver. Probleem is echter dat je best voor de bouw van een woning al weet wat je precies wilt met de domotica-installatie. “Het gebruikte systeem speelt een rol in de opmaak van de technische plannen van de woning. De elementen die in de domotica-installatie worden geïntegreerd moeten allemaal worden bekabeld met het oog op deze integratie.
Wanneer de domotica-installatie een optie is die je achteraf wilt installeren, maak je best nu ook al een grondige denkoefening over jouw wensen. Dan kan je nu al de nodige wachtleidingen plaatsen voor de voeding en stuurkabels, wat je achteraf heel wat breekwerk bespaart,” geeft Kris Van Dingenen aan.

Thuisnetwerken
Niet alleen een domotica-installatie, ook thuisnetwerken kunnen het comfort in de woning al aanzienlijk verhogen. Kris Van Dingenen: “Dergelijke thuisnetwerken bieden een grote flexibiliteit in de plaatsing van telefoon, pc en zelfs tv of radio in de woning. Het principe is vrij eenvoudig. De telefonie, internet en tv komen centraal in de woning binnen en worden via het VDI-netwerk (voice, data, image) verder verdeeld in de kamers. Het verdeelbord van dit netwerk laat toe om in een handomdraai de stekker voor de tv om te vormen in één voor telefoon. Het is niet meer of minder dan twee kabels omsteken op het verdeelbord (patchpaneel).”
Mooi is ook dat deze netwerken in theorie ook weer aan de domotica-installatie gekoppeld kunnen worden. Met een beetje creativiteit zijn zo weer tal van nieuwe koppelingen mogelijk. Zo kan je bijvoorbeeld het geluid van de tv automatisch laten verlagen (mute) wanneer iemand aanbelt. Of wanneer de telefoon rinkelt.

REG-premie voor domotica
De Vlaamse overheid heeft sedert 1 januari 2005 de domotica-installatie opgenomen in de lijst met energiebesparende technieken. Dit biedt distributienetbeheerders de mogelijkheid een premie uit te keren voor een domotica-installatie.
Deze stap is niet verrassend als je weet dat het gebruik van domotica energiebesparing sterk in de hand kan werken. Berekeningen hebben aangetoond dat door het plaatsen van een domotica-installatie - waarin REG-funties zijn geïntegreerd – besparingen mogelijk zijn van 15 % op verwarming en 10 % op verlichting en ander elektriciteitsverbruik.
De REG-premie werd vastgelegd op € 150 bij een renovatieproject en op € 100 voor een nieuwbouw. Aan de premie zijn wel enkele voorwaarden gekoppeld:
- De domotica-installatie dient voorzien te zijn van een ‘alles-uit’-toets, minimum twee verwarmingszones en 3 temperatuursniveaus (dag, stand-by en nacht)
- De installatie dient te gebeuren door een installateur die over het Kwaliteitslabel Domotica beschikt.

Bron: Innovatief Plus - mei 2005