Wanneer een architect inschakelen bij renovatiewerken?
Meer en meer kandidaat-bouwers kiezen voor de verbouwing van een woning. Hoewel het bij wet is vastgelegd, is het voor veel verbouwers niet altijd even duidelijk wanneer de bijstand van een architect verplicht is.
Renoveren betekent letterlijk vernieuwen of hernieuwen. In de volksmond wordt het woord verbouwen vaker gebruikt, maar het is meer dan dat. We kunnen drie soorten renovatiewerken onderscheiden: verbouwen, herbouwen en uitbreiden.
Wanneer we het hebben over verbouwen, dan bedoelen we daarmee het aanpassen van een bestaand gebouw zonder het bouwvolume te wijzigen. Bijvoorbeeld het uitbreken van binnenmuren, het plaatsen van nieuwe ramen, etc. Herbouwen betekent dat we het bestaande gebouw gaan afbreken en, op dezelfde plaats of op een gewijzigde plaats, weer opbouwen. Uitbreiden tenslotte betekent dat we werken aan het bestaande gebouw gaan uitvoeren waardoor het totaal bouwvolume zal vergroten. Bijvoorbeeld het bijbouwen van een veranda of garage.
Stedenbouwkundige vergunning
Afhankelijk van het soort werkzaamheden dat men wil uitvoeren is een stedenbouwkundige vergunning al dan niet verplicht. Volgens het decreet is een vergunning onder meer verplicht voor het afbreken, herbouwen, verbouwen of uitbreiden van een bestaand bouwwerk, met uitzondering van instandhoudings- onderhoudswerken die geen betrekking hebben op de stabiliteit.
Instandhoudings- en onderhoudswerken die geen betrekking hebben op de stabiliteit kunnen zijn: vervangen van dakpannen, deuren, ramen, buitenmuurbekleding,… Voorbeelden van werken die wel betrekking hebben op de stabiliteit zijn vervangen van dakgebinten of dragende balken, vernieuwen van de fundamenten,… en zijn wel vergunningsplichtig.
Voor heel wat werken is geen stedenbouwkundige vergunning nodig, maar ze mogen enkel uitgevoerd worden wanneer ze niet strijdig zijn met de geldende reglementeringen zoals stedenbouwkundige verordeningen of verkavelingsverordeningen. Hieronder vallen onder meer werkzaamheden binnen een gebouw voorzover men niet raakt aan de constructieve elementen zoals dragende muren of dakconstructies.
Het is altijd aan te raden - wanneer je renovatiewerken wilt uitvoeren – je op voorhand goed te informeren op de dienst ruimtelijke ordening van de desbetreffende gemeente of bij een architect.
Tussenkomst architect?
Wanneer je verplicht bent een stedenbouwkundige vergunning aan te vragen dan is de medewerking van een architect niet altijd vereist. Dit is het geval bij verbouwingswerken binnen een vergund gebouw of de werken voor de geschiktmaking van lokalen voor zover ze niet de wijziging van het gebruik of van de bestemming of, wanneer het een woongebouw betreft, de wijziging van het aantal woongelegenheden met zich meebrengen. Dit wel op voorwaarde dat de stabiliteit van het gebouw en het architectonische karakter of de vormelijke kwaliteiten ervan niet worden gewijzigd. Als je wettelijk niet verplicht bent om met een architect samen te werken, ben je natuurlijk vrij om dat toch te doen. Een architect kan met zijn kennis, ervaring en inzicht een serieuze hulp zijn op het vlak van zowel stabiliteit, vormgeving en indeling als op het vlak van kosten- en energiebesparing.
Ereloon verbouwingen
Een architect kost uiteraard geld, maar door zijn deskundige hulp is de kans groot dat hij zichzelf terugbetaalt. Iedere architect is vrij in het bepalen van zijn ereloon. Wat veel mensen echter niet weten is dat een architect bij een renovatieproject genoodzaakt is een hoger ereloon aan te rekenen dan bij een nieuwbouw. Dit komt omdat bij een renovatieproject heel wat meer komt kijken dan bij een nieuwbouw. Zo start de architect met het opmeten van het bestaand gebouw (indien er geen plannen beschikbaar zijn van de huidige toestand) en een analyse van de constructie. Bij de uitwerking van het ontwerp of de uitvoeringsplannen moet de architect ook rekening houden met de bestaande situatie en is het niet altijd evident om bijvoorbeeld eender welke muur uit te breken. Soms is hij ook gebonden aan de bestaande technische installaties zoals verwarming en elektriciteit. In bepaalde gevallen is het ook moeilijk om alles op voorhand al te weten of in kaart te kunnen brengen waardoor men tijdens het verbouwen voor “verrassingen” kan komen te staan.
Zo kan je bv. op voorhand niet weten of de bestaande fundering nog draagkrachtig genoeg is tenzij men hierover voldoende informatie kan inwinnen. Tijdens de werkzaamheden kan men hier eventueel een beter zicht op krijgen waardoor men kan gaan bijsturen. Dit zijn verborgen gebreken die soms niet onmiddellijk zichtbaar zijn, maar op termijn wel nadelig kunnen zijn voor de stabiliteit van het gebouw. Een ervaren architect kan zulke situaties meestal goed inschatten en je hier attent op maken.
Taken architect
Wanneer je kleine renovatiewerken wilt uitvoeren waarvoor de medewerking van een architect niet vereist is kan het dus toch nuttig zijn om zijn deskundig advies te vragen.
De taak van een architect is dan ook veel uitgebreider dan enkel het tekenen van de plannen. Een architect moet de vertrouwenspersoon zijn voor de bouwheer tijdens het hele bouwproces. Zowel tijdens de voorstudie, de bouwaanvraag, bij de keuze van de aannemer(s), tijdens de werken als bij de oplevering. Door het ruimtelijk inzicht van de architect kan hij ervoor zorgen dat je optimaal gebruik kan maken van elke vierkante meter en dat er nauwelijks of geen verloren ruimte is. Hij zal er steeds naar streven de beste oplossing voor te stellen aan de bouwheer of opdrachtgever maar zal ook in staat zijn verschillende alternatieven voor te stellen. De architect kan ook de voor- en nadelen tegenover elkaar afwegen van bepaalde ingrepen en door zijn materiaalkennis is hij de uitgelezen persoon om je bij te staan bij de keuze van de materialen. Op het vlak van budgetbeheersing kan de architect meedelen welke beslissingen best genomen kunnen worden om het budget niet te overschrijden.
In functie van de nieuwe energieprestatieregelgeving kan een architect je ook vertellen welke verbeteringen mogelijk of noodzakelijk zijn voor een meer energiezuinige en comfortabele woning.
Auteur: Architect Gert Broekx
