Koudebruggen: de onzichtbare vijand van de energierekening

De oorzaken, gevolgen en oplossingen doorgelicht

Een koudebrug is volgens de bouwfysica een constructieonderdeel waarvan het warmteverlies groter is dan zijn berekende warmteverlies. Of simpel gesteld: een koudebrug is een zwakke schakel in de warmte-isolatie van de woning. Dit komt onder meer voor op plaatsen waar een binnenmuur een buitenmuur raakt, een vloerplaat de buitenmuur raakt, een spouwmuur op de fundering rust of de isolatie doorboord wordt door spouwhaken of leidingen.
Deze onderbreking of doorboring van de warmte-isolatie leidt tot warmteverliezen. De gevolgen hiervan zijn groot. In eerste instantie heb je enorme energieverliezen. Het warmteverlies ten gevolge van een koudebrug kan oplopen tot 20 procent.
Daarnaast kunnen zich vochtplekken vormen als een gevolg van condensatie. Vocht in de lucht heeft immers de neiging neer te slaan op de koudste plek. En aangezien de moderne beglazing steeds beter isolerend is, zal de vochtige lucht andere koude plaatsen opzoeken, een koudebrug bijvoorbeeld. Dit verklaart meteen waarom zich bij de vervanging van enkele beglazing door isolerende beglazing plots schimmel kan manifesteren op plaatsen waar dit voorheen nooit het geval was.
De schimmels die ontstaan op deze vochtige plekken zijn niet alleen nefast voor de bouwfysische eigenschappen van de woning, maar schaden ook de gezondheid van de bewoners.
Een koudebrug tijdens koude dagen, vormt ook een warmtebrug in de zomer. De brug kan dus voor oververhitting zorgen op heel warme dagen.

Soorten koudebruggen

Een eerste grote groep koudebruggen zijn onderbrekingen van de isolatie. Hier kunnen de isolatiedelen slecht op elkaar aansluiten, of er kan een slechte isolator (geleider) door de isolatie uitgaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een spouwhaak of een leiding.
Een afgeleide op deze variant is het ontbreken van isolatie. Dit gebeurt wel eens vaak bij rolluikkasten
Een andere gekende bouwfout is de slechte plaatsing van de draagvloer. Deze mag de binnen- en buitenmuur niet met elkaar verbinden.
Daarnaast zijn er slechte of slecht afgewerkte aansluitingen. Luchtlekken spelen hier een cruciale rol.
De meest voorkomende koudebrug is en blijft een open raam of deur. Het energieverbruik in identieke huizen kan tot een factor 2,5 verschillen wanneer de bewoners van het ene huis bewust met energie omgaan en de andere nonchalant.

Koudebruggen voorkomen…

Om koudebruggen te vermijden zou de isolatie in theorie de hele woning moeten omhullen. Dit betekent dat de vloerisolatie perfect op de muurisolatie moet aansluiten en dat deze laatste op zijn beurt perfect op de dakisolatie en het buitenschrijnwerk aansluit. Omdat dit achteraf nog maar uiterst moeilijk of niet meer te realiseren valt, is het belangrijk tijdens het ontwerp en de bouwfase de grootste aandacht aan het voorkomen van koudebruggen te besteden. De eerste taak is hierbij weggelegd voor de architect. Hij kan er onder meer voor zorgen dat de lateien en de vloeropleg niet volledig tot tegen het spouwblad worden aangestort. Dergelijke ingrepen vergen weliswaar meer werk voor de architect en aannemer en kunnen soms ook een inbreuk vormen op de creativiteit van de architect. Reden te meer dus om hem of haar duidelijk op het belang van de koudebruggen te wijzen.
Ook de aannemer heeft een belangrijke taak. De vakkundigheid waarmee hij de isolatie plaatst, is van cruciaal belang in het voorkomen van koudebruggen. Heel wat koudebruggen zijn immers het resultaat van een ondermaatse plaatsing van het isolatiemateriaal. Om dat te vermijden, adviseren de specialisten om eerst het binnenspouwblad op te trekken, vervolgens de isolatie er tegen aan te brengen en tot slot het buitenspouwblad op te metselen. De klassieke Belgische methode waarbij binnen- en buitenspouwblad gelijktijdig worden gebouwd, is dus af te raden wanneer je koudebruggen wilt voorkomen.

Koudebruggen genezen

Een bestaande koudebrug nog verhelpen is een moeilijk en soms ook kostelijk karwei. Vaak biedt het omhullen van de koudebrug met isolatie het nodige soelaas. In sommige gevallen is een isolatielaag langs de buitenzijde tegen de gevel de enige uitweg. Hiermee kan je veel koudebruggen opvangen die zich aan het buitenschrijnwerk manifesteren.
Koudebruggen aan de muuraanzet of fundering wegwerken is nagenoeg onbegonnen werk. Ook weegt de kostprijs van de oplossing vaak niet op tegen de kost van de totaalinvestering.

Bron: Innovatief Plus - september 2004