Zelf kruiden kweken, dit moet je weten

Meestal wordt het heel mooi voorgesteld: even de keuken uitstappen om de nodige kruiden te plukken die je nodig hebt voor het gerecht in de pan. Maar is het wel allemaal zo gemakkelijk als men beweert? En welke kruiden kies je dan? En hoe moet je die gebruiken? En waar plant je ze? In een pot? Een bak? Of in volle grond? En moet dat dan in de zon of in de schaduw?

Vuistregels en bedenkingen bij kruiden

Wat is het verschil tussen kruiden en tuinplanten? Of kruiden en wilde planten? Wat voor de een onkruid is, is voor de ander een kruid. We hebben gaandeweg de geschiedenis de naam kruid gegeven aan planten die ons op een of andere manier van nut konden zijn. En dat is heel uiteenlopend:

• Planten waarvan we thee maken
• Planten die ons eten meer smaak geven
• Planten die we gebruiken om wonden beter te laten genezen
• Planten die ons helpen te genezen van innerlijke kwaaltjes
• Planten waarvan de geur ons doet duizelen
• Planten die we branden en roken om helemaal high te worden
• Planten om de duivel te verjagen
• Planten om de bliksem te weren
• Planten om de boze geesten te verdrijven
• Planten op bladluizen te lokken zodat onze groenten luizenvrij kunnen groeien

De lijst is lang, en wellicht onvolledig. Elke dag nog worden nieuwe toepassingen ontdekt of teruggevonden uit oude geschriften.

(On)kruid

Je begrijpt nu ook wellicht waarom sommige planten ‘onkruid’ genoemd worden. Dat is dus een kruid dat we niet kunnen gebruiken, of, zoals nu in de meeste gevallen, een plant die staat op een plaats die ons niet past. Je kunt bijvoorbeeld een paardenbloemenblad perfect in je sla draaien. Dan is het een lekker kruid. Maar tussen de stenen van je oprit zie je hem vaak als onkruid.

Heb je graag verschillende kruiden omdat je dat mooi vindt? Of wil je ze echt gebruiken? Het antwoord op deze vraag bepaalt hoe en waar je ze best plant.

Als je kruiden wil omwille van de geur of puur omwille van het esthetische, kan je ze best behandelen als tuinplanten. Het is niet nodig dat ze dicht bij huis staan maar mogen (moeten) volledig in harmonie met de rest van de tuin worden aangeplant. Kijk dan ook, net zoals bij een tuinplant, of jouw kruid best in de schaduw of in de zon staat.

Als je de kruiden echt wil gebruiken, kun je best anders werken. Begin dan met een selectie te maken van de soorten die je vaak gebruikt. Beredeneer dan hoeveel planten je effectief van één soort nodig hebt.

Als je elke dag sla eet met wat bieslook, heb je er daar een heleboel van nodig. Gebruik je maar heel sporadisch een salieblaadje in de schapenragout, dan heb je aan één plant al meer dan voldoende. Bij veel gebruik wil je natuurlijk dat de plantjes binnen handbereik staan. of toch zo goed mogelijk. Zo dicht mogelijk bij de keuken is dan de meest logische en voor de hand liggende oplossing. Dan zit je wel weer met dat esthetische. Als je vanuit de woning zicht hebt op een half kaalgeplukte kruidenverzameling is dat niet altijd even netjes. Als je ergens achter in de tuin kan beschikken over een stukje grond, kan dit probleem opgelost worden. Maar dan moet je wel met potten werken. Deze zijn verplaatsbaar, en dus als een exemplaar is kaalgeplukt, kan die weer naar achter en een (herstelde) verse plant kan dan van achter naar voor gebracht worden. Zo zorg je ervoor dat je toch veel kan oogsten zonder afbreuk te doen aan de esthetiek van jouw tuin.

In pot of in volle grond?

Plant je best in een pot of in de volle grond? Ook hier is het belangrijk om te weten of de kruiden puur voor het zicht of toch ook voor het gebruik geplant worden. Toch gaat mijn voorkeur nog altijd uit naar kruiden in pot. Niet alleen omdat ze zo handig te verplaatsen zijn, maar ook omdat vele kruiden - denk aan de vele soorten munt - expansief groeien. Om dan te beginnen wieden om de rest van de kruidenverzameling te redden, is geen lachertje. Voor mij gaan de 'woekeraars' dus in de pot.

Plant je in de zon of in de schaduw?

Dat hangt van de kruiden af. Of op welke plaats in de tuin het kruidenhoekje gereserveerd is. Als je enkel een plek in de zon hebt, dan kies je voor kruiden die veel zon nodig hebben. Je komt dan snel terecht bij de mediterrane kruiden, met wellicht als bekendste de tijm, de rozemarijn, de lavendel, de oregano en de salie. In de schaduw kan dan het onze-lieve-vrouwe-bedstro, de kervel, de munt, de bieslook en de citroenmelisse.

En neen, dit is géén evangelie. Planten die staan aangegeven als best groeiend in de schaduw kunnen vaak ook in de zon als er voldoende vocht is, en planten die liefst in de zon staan kunnen soms ook op een droge plek in de schaduw. Dat experiment is werk voor jouw groene vingers.