Een geschikt jasje voor de woning

Wie wil z’n woning nu niet graag een persoonlijke touch geven? Dat kan onder andere met de materialen waarmee je de gevels afwerkt. 
 Vandaag is er een enorm grote materiaalkeuze: van de klassieke baksteen over pleisterwerk tot hout. Ook beton, metaal en zelfs groenbeplanting maken hun opwachting. Bepaalde materialen bieden een heel goede oplossing om bij renovaties een gevel op te frissen of gevelverschillen weg te werken. We kunnen in dit artikel onmogelijk volledig zijn. Toch willen we een zo ruim mogelijk overzicht schetsen van de beschikbare materialen en technieken. Zo kan je geïnspireerd met de architect aan tafel gaan zitten.

Wil je een heel ruim overzicht van alle bestaande gevelmaterialen? Raadpleeg dan de overzichtspagina Gevelmaterialen.

Baksteen

Laten we maar beginnen met de ‘good old brick’. De baksteen wordt al vrij lang toegepast en is nog altijd veruit de vaakst gebruikte vorm van gevelbekleding. Wanneer je de eigenschappen van baksteen met deze van andere materialen vergelijkt, mag baksteen beschouwd worden als een gulden middenweg. Voor een aantal criteria (druksterkte, isolatie, waterabsorptie,…) is er altijd wel een materiaal dat beter scoort, maar baksteen scoort nooit echt slecht en dat maakt het interessant.

Strengpers of handvorm

Binnen het baksteengamma is er keuze te over. Het brede pakket kan opgedeeld worden in twee grote groepen, de strengpers- en de handvormgevelsteen. De kwaliteiten van beide groepen zijn nagenoeg gelijk, alleen de productiewijze verschilt.

• Bij de handvormsteen wordt de klei of leem in de vorm ‘gesmeten’, dit geeft de stenen een ruw uitzicht. 
• Bij de strengperssteen wordt de klei of leem geperst zodat er een gladde streng ontstaat. Deze wordt vervolgens versneden tot bakstenen.

Deze bakstenen werden tot voor kort gemetseld. Sinds enkele jaren worden ze ook gelijmd. Met deze techniek komt de kleur van de steen beter tot zijn recht omdat de voegen tot een minimum worden herleid.

Een andere mogelijkheid zijn de recuperatiestenen, niet enkel mooi voor de populaire pastoriestijl, maar eveneens steeds vaker gebruikt voor elk ander type woning. Ga voor dergelijke bouwstenen te rade bij bedrijven die zich specialiseren in het recupereren van bakstenen. Op die manier ben je zeker van kwaliteit.

Mergelsteen

Al sinds mensenheugenis wordt in onze contreien mergelsteen gewonnen voor het gebruik in bouwprojecten. Denk maar aan de Romeinse villa’s of recenter nog de bouw – en de renovatie - van de basiliek van Tongeren. Nu en dan worden er ook nog huizen – of toch delen ervan – in mergelsteen uitgevoerd. Door zijn lichte en natuurlijke kleuren heeft mergelsteen een warme uitstraling.

Keramische tegels

Keramisch tegels zijn een moderne variant op baksteen. De klei wordt in tegelformaat gebakken en deze tegels worden via een draagstructuur aan een dragende gevel bevestigd. Dankzij deze nieuwe techniek zijn er heel wat nieuwe mogelijkheden in formaat en vorm mogelijk. Ook qua oppervlaktestructuren en kleurnuances zijn er heel wat varianten.

De keramische tegels zijn al toegepast in heel wat grote gebouwen – de schouwburg in Brugge is hiervan een mooi voorbeeld – maar lenen zich ook voor gebruik in de woningbouw, appartementsbouw of groepswoningbouw. Ze kunnen bijzondere accenten in het gevelbeeld brengen.

Betonblokken

Ook betonblokken lenen zich voor mooie architectonische effecten. De blokken zijn in verschillende kleuren verkrijgbaar en dat laat heel wat combinatiemogelijkheden toe. De betonblokken hebben overigens een ruwe oppervlaktestructuur wat de gevel een robuuster uitzicht geeft. Vrijwel alle fabrikanten hebben in sommige gamma’s kwarts verwerkt, dat resulteert in kleine glinsteringen in de steen.
De betonblokken zijn maatvaster dan bakstenen. Dat wil ook zeggen dat er nauwkeurige gemetseld dient te worden.

Gevelpleister

Pleisterwerk of gevelpleister – ook wel crepi of stucwerk genoemd - leent zich voor iedere bouwstijl; een traditionele woning, een Spaanse, … Toch associëren we het vooral met een strakke moderne architectuur. In deze gevallen wordt het vaak gebruikt in combinatie met cellenbeton. Verder wordt het pleister ook wel toegepast op kalkzandsteen en snelbouw.

• Een groot voordeel van pleisterwerk is dat het zich relatief gemakkelijk laat aanbrengen bij complexe gebouwdelen zoals ronde gevels, bogen, of veelvuldige hoeken. Voor een andere gevelbekleding zijn zulke toepassingen minder evident.

• Daartegenover staat dat pleisterwerk vatbaar is voor vervuiling. Hieraan besteed je best al de nodige aandacht in het ontwerp; je kan bijvoorbeeld een boordsteen rond de woning plaatsen om opspattend vuil te voorkomen of in een brede dakrand voorzien om druiplijnen van regenwater te voorkomen.

De buitenpleisters worden in twee groepen opgedeeld; minerale en kunstharspleisters.

• De kunstharspleisters hebben een glad oppervlak, de minerale - op basis van cement – hebben eerder een ruwer oppervlak. Ze zijn echter wel minder vatbaar voor vervuiling.

Best is dat je na de voltooiing van de ruwbouwwerken nog een jaar wacht met de plaatsing van het pleisterwerk. Dan is er een veel kleiner risico op scheurvorming omdat het gebouw grotendeels is uitgewerkt.

Hout

Het bekleden van gevels met hout is een relatief eenvoudige techniek die toch een bijzondere esthetische waarde aan de gevel geeft. Het hout kan in verschillende gevelpatronen worden bevestigd en op die manier de architectuur benadrukken.

Wanneer je voor hout kiest als gevelbekleding, opteer dan voor een houtsoort met een duurzaamheidsklasse 1 of 2, zoals bijvoorbeeld: ceder, oregon, grenen,… De duurzaamheid is van belang gezien de blootstelling aan de weersomstandigheden. Voor bepaalde houtsoorten zal echter nog een bijkomende bescherming nodig zijn. Informeer je hier grondig over.

Ook binnen de categorie hout behoren de gevelbekledingspanelen uit samengeperste houtvezels (vb Trespa). Binnen deze panelen zijn er heel wat kleurmogelijkheden.

Metaal

Metalen zoals zink, aluminium of zelfs koper zijn trendy materialen die momenteel erg in zwang zijn. Zink en koper kunnen op twee manieren worden toegepast; met of zonder een beschermlaag. Met de beschermlaag behouden de metalen hun oorspronkelijke kleur, je weet met andere woorden dus heel goed wat je krijgt. Zonder de beschermlaag krijgen de metalen na verloop van tijd een patina – in het geval van koper een opvallend groen – die een bijzonder cachet kunnen geven aan de woning.

Naast koper en zink worden ook wel gevelbekledingen uit de industriebouw – bardage in het vakjargon - toegepast om de woning of gevel en industriële look te geven. Een variant hierop zijn de metalen gevelcassettes.

Vezelcement

Vezelcement (vb Eternit) is een duurzaam materiaal dat wordt gebruikt voor de productie van gevelplaten en –stroken. De producten die hieruit vervaardigd worden hebben een effen of gestructureerd oppervlak en zijn in een brede kleurenwaaier beschikbaar. Voordeel is dat ze niet rotten, vormvast, vorstbestendig en onderhoudsvriendelijk zijn. Dit maakt dat de gevelplaten en –stroken geschikt zijn voor de meest creatieve toepassingen.

Kunststof

Hoe hou je koude en vocht buiten en warmte binnen? Hoe omzeil je die onontbeerlijke schilderbeurten maar geef je de gevel toch een esthetische meerwaarde? Kunststof bekledingsprofielen combineren de duurzaamheid en het onderhoudsgemak van pvc met de gemakkelijke verwerkbaarheid van hout.

Ook op het vlak van structuur en kleur hebben pvc-profielen heel wat te bieden.
Bij sommige merken bestaat zelfs de mogelijkheid om het buitenschrijnwerk op kleurvlak en materiaalkeuze in harmonie met de kunststof gevelprofielen uit te voeren. Dit maakt dat de dakrand en – oversteek in dezelfde kleur als ramen, deuren, gevel en garagepoort uitgevoerd kunnen worden.

Glastegels

Glastegels zijn veelzijdig toepasbaar. Als losse tegels lukraak in een wand verspreid, als een grotere partij of zelfs als volledige wand. Het voordeel van glastegels is dat je niet alleen een accent in de gevel brengt, maar tegelijkertijd ook licht in de woning binnenhaalt.
Een glastegel – ook wel glasdal genoemd - is in feite niet meer dan twee glasvlakken die tegen elkaar geperst zijn. Die glasvlakken kunnen in een brede kleurenwaaier worden uitgevoerd. Deze tegel biedt een goede thermische isolatie en is in verschillende maten beschikbaar.
Glastegels worden net als baksteen in de gevel gemetseld. Besteed hier wel de nodige aandacht aan, want er is een uitzettingsvoeg nodig.

Groenbekleding

Nog heel nieuw is de groengevel. De groene gevel is vooral bedoeld om een accent in de gevel te brengen. Het systeem opgebouwd uit verticaal boven elkaar gemonteerde metalen bakken. Deze worden gevuld met een schuim dat houvast biedt aan de planten en tegelijkertijd zorgt voor de wateropslag.
De planten die werden geselecteerd voor de gevel zijn sedumplanten, in de volksmond ook wel gekend als vetplanten.
De plantengevel wordt gemonteerd tegen de dragende structuur met behulp van een speciale onderconstructie.

Bron: Innovatief Plus – september 2005