Aanbevolen partners

Renson - Ventilatie, zonwering
zehnder logo
Logo Bosch
Ventileren

Hoezo formaldehyde?

De lucht die we in onze woning inademen bestaat voor een groot stuk uit dezelfde lucht als we buiten vinden. Daarnaast kan je ook een aantal typische huishoudelijke vervuilende stoffen terugvinden. De gevaarlijkste stoffen die we in de woning terugvinden zijn VOC’s, maar wat zijn dat? Ventilatiespecialist Andy Camps geeft het antwoord.

VOS/VOC

VOC staat voor Volatile Organic Compound. Je zal deze verzamelnaam voor vluchtige producten ook wel eens onder de Nederlandse afkorting VOS (Vluchtige Organische Stof) terugvinden. VOC (of VOS) zijn producten die je gewoonlijk kan terugvinden in lijmen, verven (op basis van synthetische oplosmiddelen), afbijtmiddelen, tapijten, beschermingsmiddelen voor hout, meubels uit houtafgeleiden en isolatieplaten uit polyurethaan en polystyreen. De meeste van deze producten geven maanden, soms zelfs jaren de schadelijke stoffen af aan de binnenomgeving.

In een nieuwe of verbouwde woning ga je dus al snel een verhoogde concentratie aan VOS hebben die slechts langzaam afneemt. Het toeval wil net dat je daar ook vaak jonge kinderen zal terugvinden die extra gevoelig zijn voor deze stoffen. Kinderen die langdurig aan een te hoge concentratie VOS blootgesteld worden zullen sneller last hebben van astma.

Naast de VOS uit verven en vernis (waarvan de concentratie gewoonlijk op enkele uren zeer snel daalt), zijn er een aantal blijvende bronnen van VOS in huis. Haarlak, insecticiden in spuitbussen, maar ook onderhoudsmiddelen en parfum veroorzaken een stijging in VOS. Daarnaast vormt sigarettenrook, maar ook de rook van verbranding (van hout, stookolie of kolen) een aanzienlijke blijvende bron van VOS.

Formaldehyde

De WGO (Wereldgezondheidsorganisatie) heeft één van de voornaamste VOS op hun zwarte lijst gezet. Deze stof is formaldehyde. Concreet zou je formaldehyde dus niet meer mogen gebruiken. In praktijk zal je dit kleurloos gas nog vaak tegenkomen. Het gas heeft een prikkelende geur die je zal herkennen wanneer je een nieuwe kast (gemaakt van platen uit gelaagd hout) open doet. Gewoonlijk zal je irritaties van ogen en neus ondervinden. Bij hogere concentraties kan je ook wel hoofdpijn krijgen en ook huidirritatie is mogelijk.

Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek beschouwd Formaldehyde als kankerverwekkend voor de mens. Je zal formaldehyde tegenkomen in leder, kamerbreed tapijt, meubelstof, isolatieschuim, rotswol en glaswol, spaanplaten, houtpanelen, vloerbekleding, verf en cosmetica (shampoo, deodorant, parfum).

In België is er geen richtlijn over de maximale hoeveelheid formaldehyde. De Wereldgezondheidsorganisatie hanteert een maximum van 100µg/m³ voor normale personen en 10µg/m³ voor gevoelige personen. Onder gevoelige personen worden kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en immuundeficiënten gerekend. (in het Engels YEPI: young, elderly, pregnant, immunodeficient).

Wanneer langdurige blootstelling meegerekend wordt, dat wordt een maximum van 93µg/m³ aangehouden voor een blootstelling van 1 uur. Wanneer men over een blootstelling van 8 uren spreekt, mag de concentratie maar 33µg/m³ zijn.

Om de concentratie aan formaldehyde aan te geven worden 3 eenheden gebruikt. Ofwel gebruikt men het aantal microgram (µg) per m³, ofwel aantal deeltjes per miljoen (part per million, ppm) ofwel aantal deeltjes per miljard (parts per billion, ppb). 100µg/m³ komt overeen met 0,081ppm of 81ppb.

Formaldehydeconcentratie is niet constant

De concentratie formaldehyde in de woning verhoogt bij stijging van de temperatuur en bij een stijging van de relatieve vochtigheid. Je kan de concentratie formaldehyde doen dalen door te ventileren en door slim met planten in de woning om te springen.

Kan ik formaldehyde vermijden?

In afwerkingsmaterialen zoals MDF, OSB en spaanplaat zou een hoge concentratie kunnen voorkomen. Deze concentratie komt uit de lijm die ervoor gebruikt wordt. Je kan dus in huis beter natuurlijk hout gebruiken in plaats van gelijmde platen. Voor de gelijmde platen bestaan 3 klassen (E1, E2 en E3) waarbij E1 de kleinste hoeveelheid formaldehyde bevat. In België moeten alle bouwplaten klasse E1 zijn. Klasse E2-platen mogen alleen gebruikt worden voor meubels.

In een nieuwe kast zou de concentratie formaldehyde dus hoger kunnen zijn. De meubelpanelen worden echter vrijwel steeds voorzien van een afwerklaag. Hierdoor neemt de afgifte van formaldehyde sterk af. Een laag lak of kunststof kan de afgifte halveren.

Je kan de concentratie formaldehyde laag houden door:

  • de eerste dagen na het plaatsen van een nieuw meubel of nieuwe gordijn iets meer te ventileren;
  • Waterdicht vernis te gebruiken op de afwerkingsmaterialen
  • 24 uur per dag te ventileren;
  • De temperatuur tussen 18 en 24°C te houden
  • De relatieve vochtigheid tussen 30 en 60% te houden
  • Geen MDF, OSB of spaanplaten te gebruiken in de buurt van een radiator
  • Niet te roken in huis

Aromatische koolwaterstoffen

Hoewel formaldehyde tegenwoordige als voornaamste VOS naar voor geschoven wordt, is het allesbehalve de enige boosdoener in de lucht die we elke dag ademen. Tolueen, benzeen en xyleen zijn enkele voorbeelden van schadelijke VOS die vooral in oplosmiddelen gebruikt worden. Je zal deze stoffen vaak in verf, vernis en lijm tegenkomen. In plastic zal je ook vaak een lage concentratie van deze stoffen vinden. Andere bronnen zijn houtveredelingsproducten, reinigingsproducten en ontvlekkers.

Benzeen is een stof die al jaren gekend is als kankerverwekkend. Deze stof komt vrij bij roken en je zal dit ook zien ontstaan bij onvolledige verbranding van hout en stookolie. Ook bij verdamping van stookolie en diesel zal je aanzienlijke hoeveelheden benzeen tegenkomen.
De nieuwe kinderkamer

Begrijp uit de volgende omschrijving zeker de cynische ondertoon en volg tenslotte ook de goede raad. Vaak hoor je dat er in de weken voor de geboorte van een kindje nog rap de kinderkamer in orde wordt gemaakt. Nog snel even verven, de ramen afkitten met siliconen, nieuw kliklaminaat leggen, een nieuw bedje in elkaar steken en we sluiten af met een nieuw matrasje en nieuwe dekentjes.

Bij elk van de opgesomde afwerkingstechnieken is de juiste keuze van de materialen essentieel opdat er geen superhoge concentraties formaldehyde en aromatische koolwaterstoffen vrijkomen. Er worden best materialen gebruikt die weinig schadelijke stoffen aan de binnenomgeving afgeven.

De kinderkamer wordt best iets langer op voorhand in orde gemaakt en ook de aanstaande mama kan best niet meehelpen (dat levert voor de schrijver van dit artikel zeker bonuspunten op...). Na de afwerking van de kinderkamer is intensief ventileren zeker aan te raden. Ook wanneer het kindje eenmaal in de kamer slaapt, kan er best blijvend voor ventilatie gezorgd worden. De schadelijke stoffen die zich binnen in de kamer kunnen ophopen zijn veel ongezonder dan een beetje frisse lucht.


Auteur: Andy Camps

Identikit ventilatiespecialist Andy Camps
 

Andy Camps heeft ruim 15 jaar ervaring als lesgever, ontwerper en plaatser van woningventilatiesystemen. Voor Habitos.be geeft hij alle info over de verschillende ventilatiesystemen, de regels en nog veel meer.

 
 
 

Mis de laatste bouwnieuwtjes niet!

Ontvang onze wekelijkse updates vol nuttige tips over bouwen en verbouwen.

Wens je deze folder te lezen? Vul dan eenmalig je email adres in