Aanbevolen partners

samsung logo
blum logo
taor logo
van hoecke logo
Logo ILWA keukens
Logo Eggo
Dovy Keukens logo
orgalux logo
X²O logo
De keuken

De keuken: van kookplek naar leefruimte

Een keuken, daar kook je. Althans, dat zou je verwachten als je afgaat op de betekenis van het woord. Een kleine rondvraag leert echter dat de meesten onder ons veel meer doen in hun keuken dan enkel het bereiden van eten. Langzaamaan veranderen we onze traditionele kookplaats in een leefruimte, en koppelen we het nuttige aan het aangename. De keuken wordt zo een leefkeuken, waar een groot deel van het gezinsleven zich afspeelt. Het lijkt hypermodern, maar eigenlijk keert de keuken terug naar haar wortels...


Lang geleden, toen er van een keuken nog geen sprake was, werd er eten bereid op een open vuur in het midden van een hut. En aangezien die kookplek tegelijkertijd ook warmte voorzag, was het logische gevolg dat een groot deel van het gezinsleven zich rond die ‘keuken’ avant la lettre afspeelde. Tijdens de maaltijden kwam iedereen samen rond het vuur, en werd er gepraat, gelachen, gediscussieerd. Met de komst van de stenen huizen evolueerde het open vuur naar een open haard, en later naar een fornuis. De keuken kreeg een aparte plek, en werd zo een soort werkkamer. Aangrenzend was er een eetplaats, waar het gezin samen at. Al waren kookplek en eetplaats gescheiden, die twee ruimtes bleven uiteraard een centrale rol spelen in het gezinsleven, simpelweg omdat het de plek was waar je elkaar trof binnenshuis. De keuken is met andere woorden altijd een spil geweest in het gezinsleven. Toch is er een duidelijk evolutie merkbaar. Terwijl het bereiden van het maal aan de ene kant en het eten zelf aan de andere kant vroeger veeleer gescheiden waren, zien we nu dat die twee plekken versmelten, en één leefruimte worden.

De kok en zijn keuken
De evolutie naar een leefkeuken uit zich op verschillende manieren. Eerst en vooral wordt de plaats zelf uiteraard groter. In oude huizen zie je meestal dat de keuken zich situeert in een soort bijgebouw achteraan. De meeste verbouwers geven de keuken meer ruimte op een andere plaats, of het bijgebouw wordt op z’n minst uitgebreid. De keuken is niet langer een bijplaatsje, onttrokken aan het zicht van bewoners, maar wordt een centrale plaats toegekend. Niet zelden is de keuken zelf het uitgangspunt van het volledig bouwplan. Het is hier immers dat een groot deel van het gezinsleven zich afspeelt, en waarrond de gezinsleden als het ware “circuleren”. De leefkeuken is het centrum van het huis, waar verschillende functies geïntegreerd worden. Er wordt natuurlijk nog gekookt, maar er is ook ruimte om te spelen, de kinderen maken er hun huiswerk, er kan gelezen worden, muziek beluisterd... Deze plaats is niet langer louter werkplek, het is ook ontspanningsruimte. Het verklaart onder meer de populariteit van het zogenaamde kookeiland, waarbij het eigenlijke vuur niet tegen een wand, maar midden in de ruimte wordt geplaatst. Op die manier kan de kok van dienst makkelijk contact houden met de anderen, en bijvoorbeeld koken terwijl de gasten gezellig bijzitten. Sowieso staat de keuken in verbinding met de andere leefruimtes in huis, en zelfs buitenshuis. Vaak geven keuken en eetplaats uit op de tuin, zodat bij mooi weer de schuifdeuren kunnen worden opengezet, en de grens tussen buiten en binnen vervalt. De keuken is daardoor ook niet langer het unieke werkterrein van de kok. Iedereen is welkom.

Gestroomlijnde ovens
Dat de keuken een -letterlijk- grotere rol speelt in de woning, en niet langer louter werkplek is, zorgt uiteraard ook voor een vernieuwde interesse voor de inrichting ervan. Een plek die dient om te ontspannen, willen we ook aangenaam inrichten. Bovendien is het werkgedeelte zichtbaar vanuit de andere woonruimtes, zodat ook daar het ontwerp van belang is, en er gestreefd wordt naar eenheid voor de totale ruimte. Voor de werkplek wordt er inspiratie gehaald bij de professionele keukens, en blijft inox nog altijd erg populair. Maar ook nieuwe materialen, zoals volkunststof, raken stilaan ingeburgerd. Dat materiaal heeft het voordeel dat het in alle mogelijke kleuren te verkrijgen is, en dat het naadloos en in alle gewenste vormen verwerkt kan worden. Een spoelbak hoeft bijvoorbeeld niet langer van inox te zijn, maar kan naadloos geïntegreerd worden in het werkblad. Het is duidelijk dat de keuken mag opvallen in huis, getuige de trend van donkere, soms zelfs diepzwarte tinten voor de kasten, of net spierwit. Zelfs functionele toestellen als fornuis en afzuigkap ontsnappen niet aan de designtrend. Alles in het plaatje moet kloppen. Materialen zijn duurzaam en esthetisch, de afwerking erg gedetailleerd, en de apparaten worden zoveel mogelijk aan het zicht onttrokken... of net in de spotlights geplaatst als ze te mooi zijn om weg te stoppen. Steeds meer merken van huishoudapparatuur besteden immers aandacht aan het design van hun producten. Denk maar aan de overvloed aan stijlvolle espressomachines die tegenwoordig op de markt zijn. Ook microgolfovens, kookplaten... zelfs mixers wordt een hip, modern jasje aangemeten.

“Beehiven” in de leefkeuken
Al die prachtig vormgegeven apparaten worden uiteraard niet alleen in huis gehaald omdat ze een streling voor het oog zijn. De keuken mag dan al een echte leefruimte geworden zijn, dat betekent niet dat er wordt ingeboet aan functionaliteit. Technische snufjes allerhande doen hun intrede: een Amerikaanse koelkast mèt ijsblokjesmachine is niet uitzonderlijk, stoomovens gaan vlotjes over de toonbank, en een vaatwasmachine behoort bijna tot de standaard uitrusting. Nog een stapje verder is domotica in de keuken. Wat tot voor kort nog verre toekomstmuziek leek, wordt stukje bij beetje geïntegreerd in de woning. Dat we zo tuk zijn op al die techniek, lijkt nochtans paradoxaal. Door het gebrek aan tijd zou je verwachten dat er tegenwoordig nog nauwelijks gekookt wordt, en dat er dus ook geen hypermoderne apparaten nodig zijn. Maar het is net om tijd te winnen dat mensen al die snufjes in huis halen. Om goed en snel te koken, heb je immers efficiënte toestellen nodig. Bovendien doen diezelfde hightech apparaten ook perfect dienst als er uitgebreid gekokkereld wordt, in het weekend bijvoorbeeld. Aangezien de keuken open en ruim is, leent zich dat goed tot een groepsessie koken met vrienden. De trend om groepsactiviteiten te plannen, in plaats van individueel af te spreken, kreeg overigens de naam "beehiven", naar de bijenkorf waar alles in groep gedaan wordt. Op die manier wordt de schaarse vrije tijd optimaal benut.

Efficiëntie betekent ook aandacht voor ergonomie, een punt waaraan in de moderne keuken opnieuw aandacht wordt geschonken. Alles moet snel gaan, en dan wil je je niet nog eens ergeren aan te hoge kastjes waarvoor je je helemaal moet uitrekken, werkbladen die te laag zijn, keihard dichtslaande deurtjes, of een gebrek aan opbergruimte. Ook tijdens het kookproces willen we ‘quality time’. En als we na een vlekkeloos verlopen kookproces een heerlijke maaltijd hebben klaargestoomd, wordt die verorberd... in diezelfde keuken. Samengaand met de evolutie van keuken naar leefkeuken, is er immers de verdwijning van de eetplaats als aparte entiteit. De eetplek bevindt zich niet in een andere kamer, maar hoort simpelweg bij de keuken. De eettafel doet naast eetplek ook dienst als werkplek, speelplek, vergaderplek... De aparte ruimtes van weleer zijn versmolten tot één leefruimte, een soort atrium binnenshuis. Bovenal is de moderne leefkeuken een ontmoetingsplek waar iedereen van het gezin en daarbuiten opnieuw -soms letterlijk- rond het vuur samenkomt, precies zoals het ooit lang geleden begonnen is.

Mis de laatste bouwnieuwtjes niet!

Ontvang onze wekelijkse updates vol nuttige tips over bouwen en verbouwen.

Wens je deze folder te lezen? Vul dan eenmalig je email adres in