Van lantaarnpaal tot verlichting op maat

De tuin is de afgelopen jaren geëvolueerd tot een extra kamer van de woning. De tuin is kleiner geworden en sluit nauw aan bij de woning. Ook de sfeer speelt er nu een belangrijkere rol, het is immers een plaats om tot rust te komen. Logisch dus dat de tuinverlichting sterk mee ontwikkeld is in die richting.

Daar waar het verlichtingsverhaal in de tuin pakweg 15 jaren geleden begon met een lantaarnpaal is vandaag nagenoeg alles mogelijk: van functioneel tot sfeer- en accentverlichting. Yvonne Peters van Verlichting Elektro Vangronsveld uit Bilzen is als geen ander op de hoogte van deze evolutie binnen de tuinverlichting. Voor Innovatief Plus zet ze een en ander op een rijtje.

“De klassieke verlichting heeft heel wat terrein verloren. Vandaag draait tuinverlichting vooral om het brengen van sfeer en de nodige functionaliteit. Dat zie je ook in het design: de ronde, zware armaturen en de paalverlichting hebben plaats gemaakt voor strakke lijnen in de vormgeving. Je ziet ook dat de lichtbronnen zelf anders worden gebruikt. Daar waar vroeger een plant werd belicht, wordt de lichtbron nu zo geplaatst dat de boom of struik als het ware zelf als armatuur fungeert. Op die manier wordt de sfeer die de plant biedt nog meer versterkt.
Ook de grondspots die vroeger veelvuldig werden gebruikt, kregen een andere en beperktere rol toebedeeld. Nu worden ze hoofdzakelijk als accentverlichting gebruikt, bijvoorbeeld om het eindpunt van een terras aan te geven of om gevels warm en discreet te verlichten.”

Ledverlichting

Dé trend is de ledverlichting, zowel voor het interieur als de tuinverlichting. In de tuin kan de ledverlichting als grond- of als wandverlichting worden toegepast. Interessant aan de ledverlichting is dat ze in twee principes bestaat. Ze kan gebruikt worden om iets aan te lichten of als strookverlichting. Het licht kan in een witte kleur of in één van de 6 beschikbare kleuren. Wanneer kleuren gebruikt worden, kunnen deze elkaar zelfs afwisselen.
“De ledverlichting fungeert vooral als oriëntatielicht. De lichtsterkte is nog niet voldoende om iets op te lichten. De leds hebben een laag verbruik en een lange levensduur. Nadeel is de kostprijs die nog vrij hoog is. Wanneer ik een gelijkwaardig voorstel kan uitwerken voor een betere prijs, kies ik toch nog voor die oplossing boven de leds,” geeft Yvonne Peters aan.
De led heeft intussen wel al een opvolger met de powerled. Door het gebruik van lenzen geeft dit lichttype een sterkere lichtintensiteit.

Kies het juiste licht

Uit de trends blijkt al dat de mogelijkheden voor de opbouw van tuinverlichting vrij uitgebreid zijn. Het is niet meer evident om een correcte keuze te maken uit het aanbod. Let er dan ook op dat je de verschillende verlichtingstypes correct toepast.
Yvonne Peters: “Neem bijvoorbeeld de gevelbelichting. Die moet op maat van het gebouw worden uitgewerkt. Iets wat je bij een ander mooi of efficiënt vindt, is dat niet noodzakelijk voor jouw woning.
Op het vlak van gevelbelichting zijn overigens allerlei toepassingen mogelijk. Een grondspot kan de gevel discreet belichten, een spot in de dakoversteek kan een functioneel doel hebben, wandverlichting kan je bijvoorbeeld naar een deur leiden. Het hangt er maar vanaf wat je precies wilt bereiken.”
Om je doel op het vlak van verlichting te bereiken, is het raadzaam om een plaatsbezoek van een verlichtingsspecialist te vragen. Wanneer na de adviezen ook een aankoop volgt, zal zo’n plaatsbezoek bij heel wat verlichtingsadviseurs gratis zijn.

Verlichtingsfuncties

Het kiezen van tuinverlichting is dus meer dan de zoektocht naar een leuk armatuur. Zowel armatuur als verlichtingstype moeten gekozen worden met het oog op het doel waarvoor ze gebruikt worden. Verlichting kan functioneel, als accent- of als sfeerbrenger worden gebruikt.
“Een functionele verlichting brengt licht waar het nodig is. Rond iedere woning moet een minimale verlichting zijn. Ik adviseer hier altijd een schemerschakeling met spaarlampen. Wanneer het donker wordt, gaan de lampen automatisch aan. Je hebt dan nog de keuze; ofwel laat je de verlichting de hele nacht door branden, ofwel laat je de via een tijdschakeling op een bepaald tijdstip uitvallen.
In het laatste geval is het wel aangeraden om de schemerschakeling te combineren met een bewakingslicht. Wanneer de tijdssturing het licht uitschakelt, zal dit bewakingslicht wel nog werken via een bewegingsdetector. Dit biedt het voordeel dat de woning verlicht wordt wanneer er ongewenste gasten opdagen. Ook wanneer je zelf laat thuiskomt, moet je niet in het donker op zoek naar het sleutelgat”, zegt Yvonne Peters.
Sfeer- en accentverlichting geven de tuin een extra dimensie in het donker. Een accentverlichting kan een gevel aanlichten, het eindpunt van een terras aangeven of een ornament of kunstwerk in de kijker zetten.
Met sfeerverlichting kan je de beplanting of een vijver uitlichten en op die manier bepaalde sfeereffecten creëren. “Wanneer je sfeerverlichting toepast, probeer dan zeker een boom aan te lichten. Vooral in de winter geeft dit een heel mooi resultaat,” tipt Yvonne Peeters.

Veiligheid

Niet alleen de functie van de verlichting speelt een rol in de keuze van de armatuur. Ook de veiligheid spreekt een woordje mee. Een armatuur moet bestemd zijn voor het buitengebruik. Dit leid je af uit de IP-waarde van het armatuur. Deze waarde staat doorgaans op het armatuur of in de gebruikshandleiding vermeld.
Het eerste cijfer van deze waarde wijst op de mechanische sterkte van de armatuur. Het tweede cijfer geeft de waterdichtheid aan. Voor de tuin heb je een minimale IP-waarde van 54 nodig. Voor de onderwaterverlichting van een zwembad of vijver is minimaal IP 65 vereist.
Naast de armaturen moet ook de bekabeling aan bepaalde vereisten voldoen. “Gebruik van kabel van het type EXVB is een must. Voor verlichting volstaat een bekabeling van 1,5 mm², voor stopcontacten moet dit al 2,5 mm² zijn. Let er ook op dat deze stopcontacten waterdicht zijn.
De kabels moeten ook minimaal 60 cm diep ingegraven worden. Bovendien is het aan te raden om de kabel af te dekken met kabelpannen of in een buis te stoppen. Wanneer er later in de buurt van de kabel wordt gegraven, vermijd je zo dat de kabel per ongeluk wordt geraakt.”
Ondergrondse koppelingen of transformatoren stop je best in een contactdoos. Tegenwoordig worden deze contactdozen na het maken van de koppeling of plaatsen van de transformator opgevuld met een hars. Na uitharding kan er absoluut geen druppel water meer in de contactdoos dringen. Veiliger kan niet. Wanneer je de verlichting en bekabeling vakkundig laat plaatsen, wordt de nodige aandacht aan deze aspecten besteed.

Vooruitziend bouwen

Natuurlijk is de tuinverlichting het laatste waar je bij stilstaat wanneer je de bouwplannen uitwerkt. Nochtans is het niet onverstandig om de plannen voor te leggen aan een verlichtingsspecialist. Sowieso kan hij je adviseren over een gepaste verlichting in de woning. Maar wanneer je hem of haar ene beknopt idee geeft van je tuinopvatting, kan hij ook al adviezen geven over de zekeringen en wachtleidingen die je dient te voorzien voor je tuinverlichting. Op die manier sta je achter niet meer voor verrassingen en vermijd je kap- en breekwerk.
Zelfs wanneer je de tuin liet ontwerpen door een tuinarchitect is het advies van een verlichtingsspecialist niet overbodig.
Ook nuttig om weten is dat heel wat gemeenten in de toekomst de luxwaarde van de buitenverlichting zullen beperken. Sommige gemeenten hebben deze beperking al in voorbereiding. Informeer er eens naar bij jouw gemeente vooraleer je de verlichting uitbouwt. Het is beter voorkomen dan genezen.

Bron: Innovatief Plus - september 2005