Aanbevolen partners

Logo KNX BE
All vac
Elektrotechnieken

De technische kant van een domoticasysteem

Op zoek naar een domoticasysteem, dan heb je ongetwijfeld in gedachten wat je wilt automatiseren: rolluiken, zonwering, verlichting, verwarming, noem maar op. Je gaat met je vragen naar een installateur en die doet uit de doeken wat mogelijk is. Maar voor het zover is, is het wel nuttig om de achtergrond van zo’n elektrische installatie te kennen, zo kun je ofwel bekabeld of draadloze domotica kiezen.

Hoe gaat het in zijn werk?

Bij een domoticainstallatie spelen ‘actoren’ zoals dimmers, lichtpunten, stopcontacten, motoren, boilers en ‘sensoren’ zoals touchscreens, temperatuurvoelers, schakelaars en bewegingsdetectoren op elkaar in. Actoren en sensoren praten als het ware met elkaar via een ‘bus’: de sensoren zetten de informatie op de bus, en geven daardoor opdrachten aan de actoren. Het principe is dus eigenlijk heel eenvoudig: een sensor geeft een signaal, een alarm of een opdracht door aan het domoticasysteem: via de programmering ervan wordt bepaald welke actor in actie moet treden bij die welbepaalde opdracht; het systeem geeft automatisch de opdracht door aan de actor die er verder het nodige mee doet.

Centraal of decentraal systeem

De aankoop van een domoticasysteem begint bij de keuze tussen een centraal en decentraal systeem.
Bij een centraal domoticasysteem bevindt de intelligentie zich in één centrale eenheid. Zo wordt de uitbreiding naar modules beperkt. Als er bij een centraal systeem een defect optreedt, heeft dat een effect op het hele domoticasysteem. Een centraal systeem heeft als groot voordeel dat de installatie erg overzichtelijk is, maar het neemt iets meer plaats in de elektriciteitskast in.
Bij een decentraal systeem heeft elke aangesloten component zijn eigen intelligentie. De startkost is zo lager, maar bij uitbreiding betaal je soms dan weer meer. Treedt er hier een defect aan een schakelaar op, dan heeft dat geen weerslag op de rest van het systeem.
 

Bekabeld systeem

Als tweede kies je tussen een bekabeld of draadloos systeem. Een bekabeld systeem is duurder dan een draadloos. Die meerkost is perfect te verklaren: bedrading trekken vraagt extra werkuren, bij een renovatie komt daarbij ook nog eens afbraakwerk kijken. Een bekabeld systeem denk je best van bij het begin goed uit. Allerlei leidingen moeten naar schakelaars, lichtpunten of de motor van je rolluik.  Als je dit nadien nog wilt uitbreiden, rijd je jezelf vast, tenzij je voorkablering (wachtkabels) laat aanleggen. Draadloos aanvullen kan ook, bijvoorbeeld voor plaatsen waar bekabelen moeilijk is zoals op een glazen wand of wanneer je op een later tijdstip vaststelt dat er een bediening extra nodig is.
Alles start bij de elektriciteitskast van waaruit de bekabeling vertrekt. Er is bekabeling nodig tussen de kast en de bedieningen en tussen de kast en de toepassingen zoals rolluiken en verlichting.
Wil je een high end domoticasysteem, met meer toeters en bellen dan alleen maar de basisvoorziening, dan komt er ook informatica aan te pas. Met een rackserver kan zonder limiet geprogrammeerd worden. Aan dit systeem kun je dan allerlei ‘snufjes’ koppelen zoals visualisatie via televisie, koppeling met geluid, intercom, internet en camera’s.

Draadloos zonder stralingen

Wil je kap- en breekwerk vermijden, dan ga je voor een draadloos systeem via radiofrequentie of infrarood. Bij een draadloos systeem is het grote voordeel dat je kunt beginnen met de automatisering van één kamer, en dat je zo per kamer kunt uitbreiden. In de sensoren (schakelaars, dimmers, rolluikbesturing, enz.) zit de intelligentie verwerkt dankzij micromodules: voor verlichting in schakelaars in het een vals plafond of aan de aftakdoos, bij een rolluik in de schakelaars of de motor, bij een ventilatiesysteem aan de sturing, bij verwarming aan de boiler en per verwarmingstoestel een impuls.
Geheel onterecht denken velen dat de radiogestuurde domotica stralingen in huis veroorzaken. Vergeleken met een gsm die een permanente 2W straling geeft, doet een domoticasysteem het met korte impulsstraling van 1 milliWatt het beduidend beter, geeft fabrikant Delta Dore mee.

Bediening: van schakelaar tot touchscreen

Alles aan het domoticasysteem zit dus verstopt, alleen het beheerssysteem of de bediening heb je in handen. De meeste gebruikte zijn schakelaars, afstandsbedieningen en bewegingsdetectoren, maar ook een touchscreen, tablet pc of smartphone zijn mogelijk..
 

Energie besparen

Als je het automatiseren van de woning overweegt, bedenk dat je er heel wat energie mee kunt besparen.Het is logisch dat indien je de verlichting, verwarming en alle energieverbruikers van je woonst programmeert om zo weinig mogelijk te verbruiken, bij gevolg ook je energiefactuur zal dalen. Met hoeveel ze daalt, hangt natuurlijk af van het gebruikte systeem en haar mogelijkheden. Niko wijst op een studie van de Oxford University die aantoont dat wanneer bewoners hun energieverbruik op een display zien, ze aangezet worden om zuiniger om te gaan met energie. Daarmee kunnen ze 5 tot 15% op de energiefactuur besparen. Niko's Ecodisplay is hiervan een voorbeeld. Het geeft het energieverbruik en de eventuele energieproductie weer. Daarnaast kan het de 'alles uit'-functie activeren en kan het de aanwezigheidssimulatie starten.
Delta Dore beweert dat op een modale woonst jaarlijks tot 22% aan energie bespaard kan worden met zijn systemen.

Universeel protocol

De grote fabrikanten op elektrotechnisch gebied zoals Siemens, Busch Jaeger, Jung, Gira en ABB en anderen hebben de KNX/EIB-organisatie opgericht die een Europees universeel bussysteem beheert. Wordt een nieuw KNX/EIB-apparaat ontwikkeld, dan wordt tegelijk de software ontwikkeld die communiceert met het de KNX/EIB bussysteem. Verschillende fabrikanten door elkaar gebruiken in 1 systeem is hiermee mogelijk. Belangrijke bemerking: het systeem is zeer prijzig.
De andere protocollen (NIKO Home Control, Qbus, Velbus, X3D Delta Dore) zijn systemen ontwikkeld door 1 specifieke fabrikant. Deze systemen zijn meestal niet koppelbaar met andere systemen.
Wil je meer informatie en advies over domotica, dan kun je langsgaan bij het KNX Experience Home, onlangs geopend in Antwerpen. Niko Home Control kun je bekijken bij Opuz in Hasselt.

Zelf programmeren

Het zelf programmeren van draadloze domotica vergt enige kennis van elektriciteit en is daarom niet aangeraden voor mensen die geen ervaring hebben. Wat bekabelde domotica betreft is het nog moeilijker en zeker als men het heeft over informaticagestuurde domotica. KNX/EIB domotica is vrijwel verboden terrein voor mensen die geen ervaring hebben.
Een installateur kan ook Niko Home Control eenvoudig zelf programmeren. Hij kan hiervoor een gratis eendagsopleiding volgen bij Niko.

 

Met dank aan CCI (Delta Dore), Niko en BCDI (Belgian Centre for Domotics and Immotics)
 

Auteur: Kelly Cuypers - februari 2012

Mis de laatste bouwnieuwtjes niet!

Ontvang onze wekelijkse updates vol nuttige tips over bouwen en verbouwen.

Wens je deze folder te lezen? Vul dan eenmalig je email adres in